4 382
Татар халык киемнәренең тарихы, аларга хас билгеләр.
Идел-Урал татарларының милли киемнәре нидән гыйбарәт? Иң элек ул хатын-кызларда да, ир-атларда да туник сыман күлмәк. Киң адымлы чалбарлар шулай ук хатын-кызлар һәм ир-атлар тарафыннан киелгән. Киң адымлы чалбарлар татарларга да, шулай ук башка төрки халыкларга да хас булган, мәсәлән, казакларга. Нәрсә соң ул киң адымлы чалбар? Ул, уртасыннан өченче буй тукыма белән тегелгән, ике буй тукыма. Чалбарның ир-атлар тарафыннан да, хатын-кызлар тарафыннан да киелүе нәрсә белән бәйле соң? Бу, әлбәттә, күчмәлек тамырлары. Ягъни алар, вакытлар узу белән, XIXгасырның уртысында яки ахырында гадәттән чыгалар. Ләкин алар бәйрәм культурасында калалар, мәсәлән, кияүнең туй чалбары. XIX гасыр ахырына — XX гасыр башына алар бөтенләй гадәттән чыгалар дип әйтергә була, ләкин нигездә шәһәр мохитендә, ә авыл җирлегендә әлеге кием саклана. XIX гасыр башында туник сыман бөтен күлмәк булса, XIX гасыр уртасына ул үзенең өлгесен бераз үзгәртә. Ул киселмәлегә әйләнә һәм бала итәк формасындагы декоратив өлешләр барлыкка килә. Шәһәр культурасы турында әйтсәк, һичшиксез, үзара йогынты бар. Ягъни XIX гасыр ахыры шәһәрлеләр киемен алсак, монда рус һәм европа культурасының йогынтысы бар. Һичшиксез, хатын-кызлар үзләрен бизәргә яратканнар. Традицион туник сыман күлмәкнең уртасында капланырга тиешле уем булган. Төзелеше буенча гадиерәк һәм функциональ эчке изү- күкрәкчек булган. Шулай ук тышкы изү булган, ул кәйтән тасмалар, чигүләр һәм җиз тәңкәләр белән бизәлгән була. XIX ахырына ул да гадәттән чыга. Традицион костюм турында сөйләгәндә, визуаль материаллар турында искәртмәү ярамас. Ягъни XIX уртасы — XIX гасыр ахыры һәм XX гасыр башы әйберләрен без музей коллекцияләренә күрә алабыз. Ә инде элгәре чорлар турында сөйләсәк, без костюм җыелмаларын тасвирлаган тикшеренүчеләргә һәм аларны ясап калдыручы рәссамнарга мөрәҗәгать итәбез. Бик еш экспедицияләр вакытында үзләре белән рәссамнарны да алганнар, алар хәзерге фотоаппарат ролен башкарганнар. Ягъни алар Россия мпериясендә яшәгән халыкларнын рәсемнәрен ясаганнар. Бу архив материалларында һәм музей коллекцияләрендә күрсәтмә материал буларак сакланып калганнар. Идел-Урал татарларының традицион костюмнары турында сөйләгәндә, татар халкының вакуум эчендә яшәмәгәнен аңларга кирәк, ягъни алар башка халыклар белән дә үзара тәэсир итешкәннәр, ягъни якында яшәүче фин-угор халыкларының, славян халыкларының һәм шулай ук актив сәүдә алып барылган Урта Азия халыкларының да ниндидер йогынтылары бар. Мәсәлән, чапан һәм җилән турында сөйләгәндә, әлеге халат сынам киемнең Урта Азия халыклары өчен дә хас булуын истә тотырга кирәк. Мәсәлән, Воробьев үзенең хезмәтендә җиләнне татарлар өчен хас түгел, ул алып кайтылган, ди. Аның китабындагы бер хатын-кыз әлеге халат сыман кием безгә хас түгел, ул муллаларда гына очрый һәм тора-бара гадәткә керә дия. XIX гасыр татарлары турында сөйләгәндә, без еш кына хатын-кызларның урамга бөркәнеп чыгуы турында материал очрата алабыз. Бөркәнүнең бер ысулы — булып ир иңеннән җиләннең япмасы дип атала, бу аның башын һәм бөтен тәнен диярлек каплый. Җиңнәр арттан бәйләнә яки аска тошеп тора. Җиңнәр тегелгән яки декоратив элемент буларак, өстәмә була ала. Традицион кием турында сөйләгәндә шунысын да әйтеп китәргә кирәк, кием-салым җенес һәм яшь ягыннан аерылган, мәсәлән, әле кияүгә чыкмаган кызның нәрсә киюе, кияүгә чыккан балалы хатынныкыннан аерылып тора. Мәсәлән, безнең көннәргә кадәр сакланып калган баш киеме — калфак турында сөйләсәк, аның өйдә киелгән эчке баш киеме булуы турында әйтергә кирәк. Алдан ул чәчләрне тулаем каплап торучы «волосник»функциясен башкарган, ә соңрак декоратив функция башкарган кечкенә генә баш киеменә әйләнгән. Алдан ул трикотаж тукымадан ясалган һәм озынлыгы белән 50-70 сантиметрга җиткән, аны хатын-кызның аркасына тошеп торган калак периметры буенча да, каймадан да бизәгәннәр. Вакытлар узу белән, калфак кечерәя башлый һәм инде XIX йөз ахыры — XX йөз башына аның биеклеге 10-12 сантиметр озынлыкка җитә һәм ул декоратив элемент булып кала. Ләкин урамга хатын-кызлар бары тик калфактан гына чыкмыйлар, кыз әле кияүдә булмаса да, аның чәчләрен каплыйлар. Хатын-кыз олыгая барган саен, аның тәне күбрәк каплана. XX гасыр фотосурәтләрен искә алсак, бездә еш кына шундый сорау туа : тикшеренүчеләр һәм галимнәр безгә хатын-кызларны бөркәнәләр диләр, ләкин без аларның башлары капланмаган булуын күрәбез. Ләкин бу фотосурәтләрнең ойдә куллану өчен булуларын истә тотарга кирәк. Әлеге фотосурәтләр урамнарда булган чынбарлыкны чагылдырмыйлар. Ягъни аларны кеше күрә алмаган. Ягъни әлеге фотосурәтләр өйдә куллану өчен булганнанар һәм анда кызлар, хатыннар купшы, бәйрәм киемнәреннән булсалар да, урамныкыннан түгел. Ягъни бу фактны хисапка алырга кирәк. Традицион кием турында сөйләгәндә, халык культурасы татарларда гына түгел, безнең территориядә яшәүче фин-угор, славян халыкларында да хатын-кызларның башлары капланмауны күзалламый. Традицион культурада хатын-кызга, кияүгә чыккач, башны капламаска рөхсәт ителми. Бу кияүгә чыкмаган кызларга да хас булган. Мәсәлән, фин-угор халыкларының туй киемнәрен чагыштырсак, мәсәлән, мариларда, удмуртларда туй киеме комплексы кызның бөтенләй диярлек башы һәм ара-тирә йөзе дә капланган булудан гыйбарәт. Кияүгә чыкканнан соң кыз, инде кыз түгел, ә кияүдәге хатын үзенә урамга капланмаган баш белән чыгырга ирек бирмәгән. Ә татарларда дин белән, Ислам белән бәйле бу бераз гипертрофланган формада була. Шуңа күрә, урамга чыканда башларын гына түгел, җилкәләрен, кулларын, э вакыт-вакыт йөзләрен дә капларга тырышкканнар. Шунлыктан, хатын-кызларның кием комплексы гаиләдә, урамда, җәмгыятьтә булганыннан аерылып тора. Баш киеменә кире кайтсак, аның төрле булуын билгеләргә кирәк. Кызларның баш киеме- тәкыя аеруча ачык була. Бу башлык сыман бәйләп куелган тукыма кисәге, яки бөтен калфакчык. Хатын-кыз, бигрәк тә Казан татарлары, калфакны өйдәге көнкүрештә кия, урамда башын каплый. Баш һәм тәннең иң капланган өлеше, әлбәттә, өлкән хатыннарда. Аны өрпек каплый, ул диаметры белән бер ярым – ике метрга кадәр җиткән өчпочмаклы яулыкны хәтерләтә. Яулык күпмегә баерак, бәйрәмчәрәк булса, шунын кадәр ул бизәлә. Ягъни ул кайма буенча бизәлә ала. Нәрсә сон ул кайма? Ул өске өлеш, маңгай өстендә урнашкан. Ул кәйтән тасмалар, чигүләр, пайеткалар белән бизәлгән, бизәкләр бөтен периметр буенча яки яулыкның почмакларында булырга мөмкин булган, ягъни ачык була алган урыннарда. Ягъни хатын-кыз узен каплап ике яктан, бизәлгән генә була алган әлеге почмакларны чыгарган. Өрпек өстеннән камчак бүрек киелгән. Без боларны музей коллекцияләрендә күрә алабыз, анда әлеге баш киемнәре сакланган, шулай ук фотосурәтләр дә бар, аларда өрпек һәм камчак бүректән олы яшьтәге хатын сурәтләнгән. Ир-атлар киеме турында сөйләсәк, ул күбрәк унификацияләнгән булган. Ягъни шәһәр культурасы һичшиксез йогынты ясаган, бу гадиләшүгә китергән, мәсәлән, XIX гасыр ахырына шәһәрдә бөтенләй диярлек киң адымлы чалбарлардан баш тартканнар, европача тегелеш кулланыла алган. Камзул кия алганнар, ләкин бөтенләй диярлек кулланмаганнар, ягъни рус-европа модасы йогынты ясаган, бигрәк тә татар зыялыларына. Традицияләр күбрәк, әлбәттә, авылларда сакланган, хатын-кызларның кием комплексы турында сойләгәндә, XIX гасыр ахыры- XX гасыр башында көнкүрештә модерн стиле булган, ягъни бу турнюрлы бил буеннан киселмәле күлмәк , ләкин авылда гадиерәк вариант булган. XIX гасыр ахыры- XXгасыр башында туник сыман күлмәк бөтенләй диярлек гадәттән чыга. Элгәре кием комплекслары, бигрәк тә авылныкылар, өйдә тукылган тукымадан тегелгән, ягъни йорт шартларында үстерелгән җитеннән. Анардан тукыганнар, тукыманы буяганнар, химик буяу матдәләре барлыкка килгәнче, табигый буяулар кулланганнар. Бу төрле тамырлар, үләннәр булган, шунлыктан төсләр дә тоныграк. Ягъни болар кызыл кирпеч төсе, зәңгәр, ак. Инде химик буяу матдәләре барлыкка килгәч, күптөслелек барлыкка килә, өстәвенә күптөслелек үзенең бөтен күренешләрендә, салават күперенең бөтен төсләре диярлек. Татар хатын-кызлары төсләрне бик нык яратканнар, аеруча чигүдә. Ләкин зур бер проблема бар: кызганычка каршы, шул заманның химик буяулары нык булмаган һәм безнең замандашлар өчен проблема шуннан гыйбарәт тә, чөнки алар уңалар. Аларны чистартып булмый, чөнки алар шуның кадәр башка тукымаларга сеңәләр ки, мәсәлән, музейда сакланганда да, дымлылык азга гына күтәрелсә дә, барлык буяулар аста төшәләр. Ягъни башка киемнәрне дә бозалар. Ләкин ул вакытта, минем уйлавымча, монын хакында уйланмаганнар, ягъни химик буяулар барлыкка килгән, аларны актив кулланганнар, өстәвенә ярминкәләрдә сатып алганнар, чиккәннәр, кызларга бирнәне үзләре әзерләү табигый булган. Ягъни ул көнкүреш кирәк-яракларын да, төрле челтәрләрне, үзенә киемнәрне,әлбәттә, булачак киявенә бүләкне чигә. Шундый бүләкләрнең берсе –туй чолгавы, алар кияүгә, иргә бүләк ителәләр һәм туй йоласы вакытында ул аларны күн итекләр өстеннән чыгарып кия. Алар үсемлекләр характерындагы чигү белән бизәлә. Алар алтын җепләр белән дә, мамык яки химик буяулар белән буялган ефәк җепләр белән дә чигелә алганнар. Шулай ук, бәйрәм киемнәрен җитештерү кыйбатлы булуын искәртеп үтү кирәк. Күп кенә тикшеренүчеләр күрүенчә, үз хатыннарын киендерү өчен татарлар тарафыннан бик күп күләмдә акча сарыф ителгән. Мәсәлән, энҗе чигүләр, пайеткалар, төрле ташлар белән бизәлгән шул ук калфак, камзул, күлмәк – болар барысы да актив рәветә бизәлгән, өстәвенә кыйбатлы ефәк тукымалар алына, алар озак киеләләр,ягъни болар бер генә ел киелмәгән бер-ике күлмәк була. Шул ук күн мозаикалы күн итекләр – болар кыйммәт ләззәтлекләр булалар. Төрле бизәнү әйберләре, алкалар, каешлар, сөяк өсте бизәнгечләре — болар барысы да, нигездә, көмештән ясала, төрле ташлар белән бизәлә. Көмеш табый төстә дә, шулай ук өстеннән алтын белән буялган да була ала. Ягъни, ул алтынсыман төстә була, ләкин нигезе көмеш. Шулай итеп, традицион татар киеме – бай кием. Әлбәттә, көндәлек тормышта, бигрәк тә авыл җирлегендә, гадиерәк тукымалар була. Тукымалар табигый, ягъни йорт станокларында җитештерелгән һәм тегелгән булырга, шулай ук сатып алынган булырга да мөмкин. Ягъни мамык тукыма барлыкка килү белән шулай ук көндәлек тормышта бик актив кулланыла башлый. XIXгасыр башы- XIXгасыр ахырында, традицион кием турында сөйләгәндә, бу төсле кием. Ягъни йорт киемнәре дә , туник сыман күлмәкләр төсле булган. Өй тукымасы буялмаган җитеннән тукыла, ә соңрак буяла. Тукучылык гади дә, элмә да була ала, бу татарларга гына түгел, шулай ук фин-угыр, славян халыкларына да хас, шулай ук кыстырып тукучылык. Кыстырып тукучылык – әлбәттә, төрки халыклар өчен характерлы тукучылык. Кыстырып тукучылык көндәлек тормышка һәм шулай ук булачак иргә бүләккә сөлгеләр җитештергәндә актив кулланылган. Төсләр төрле була алган, ягъни, элмә тукучылык булса- нигездә ак һәм кызыл, ак нигез һәм кызыл бизәк, кыстырып тукучылык- ул төрле төсләрне куллану. Ягъни анда кызыл яки сары гына төс булган дип әйтү дөрес түгел. Кыстырма бизәк хуҗабикә файдалана алырлык барлык төсләрдә дә диярлек була ала.
Что из себя представляет традиционная народная одежда волго-уральских татар? Прежде всего, это широкая туник образная рубаха как у мужчин, так и у женщин. Штаны широким шагом, причем носились так же мужчинами и женщинами. Штаны широким шагом были характерны как для татар, так и для других тюркских народов, например, казахов. Что же такое штаны широким шагом? Это две полосы ткани с двух сторон, сшитые по середине третьей полосой ткани. То есть, с чем же было связано ношение штанов как мужчинами, так и женщинами? Это конечно же кочевнические корни. То есть, со временем где-то к середине или к концу XIX века они практически выходят из обихода . Однако они остаются в праздничной культуре, то есть, например, свадебные штаны жениха. Уже к концу XIX началу — XX века можно сказать, что они выходят из обихода, но, в основном, это в городской среде, а в сельской среде такая одежда остается. Так изначально, если к началу XIX века, то это туник образная цельная вскроенная рубаха, ближе к середине XIX века, рубаха немного меняет свой крой. Она становится отрезная, появляются декоративные элементы в виде волана. Говоря о городской культуре, то, безусловно, конечно же есть взаимовлияние. То есть, например, говоря о городской одежде конца XIXвека, то тут есть влияние как русской культуры, так и европейской. Безусловно, женщины себя любили украшать. В традиционной туник образной рубахе был разрез по середине, который необходимо было прикрывать. Был внутренний нагрудник «күкрәкчек», который был более простой и более функциональный. И так же внешний нагрудник именно «изү», который более декорированный был позументными лентами, вышивками, различными бляхами. К концу XIX он так же выходит из обихода. Рассказывая о традиционном костюме, нельзя не упомянуть о таких источниках, как визуальные материалы. То есть, например, с середины XIX — до конца XIX и начала XX века, то мы можем эти предметы встретить уже в музейных коллекциях. Если говоря о более раннем времени, то мы уже будем обращаться к исследователям, которые описывали костюмные комплексы и так же к художникам, которые зарисовывали их. Очень часто во время экспедиций с собой брали художников, которые выполняли роль современного фотоаппарата. То есть, они делали зарисовки народов, проживающих в Российской Империи. Что сохранилось в архивных материалах, в музейных коллекциях в виде изобразительных материалов. Говоря о традиционном костюме волго-уральских татар, необходимо понимать, что татары жили не в вакууме, они взаимодействовали с другими народами, то есть, были какие-то влияния как финно-угорских народов, проживающих рядом, славянских народов, и так же среднеазиатских, с которыми активно велась торговля. Так, например, рассказывая о чапане или джиляне, необходимо понимать, что подобная халатообразная одежда была характерна для других среднеазиатских народов. Так, например, еще Воробьев писал в своем труде о том, что джилян был, скорее, не характерен для татар, он был заимствован и привезен. Одна из женщин в его книге пишет, что подобная халатообразная одежда была не характерна и встречалась только у мулл, но со временем она вошла в обиход. Рассказывая о татарках XIX века, мы часто можем встретить такой материал, как то, что выходя на улицу, татарская женщина себя покрывала. Одним из типов покрывании себя это была накидка джиляна с плеча мужа так называлась, который закрывал ее голову и практически и все ее тело. Рукава могли подвязываться сзади, либо быть просто опущены к низу. Рукава могли быть как естественно пришиты, так и чисто декоративный элемент, то есть они были приставные. Рассказывая о традиционной одежде, необходимо упомянуть, что одежда имела поло-возрастные различия, то есть, например то, что носила девочка, девушка еще не выйдя замуж, могло отличаться от того, что носила женщина, которая была уже в замужестве и имела детей. Например, рассказывая о таком головном уборе как калфак, который сохранился и до наших дней, необходимо заметить, что калфак – это нижний головной убор, который носился дома. Изначально он имел функцию волосника, то есть головной убор, который закрывал волосы полностью и уж со временем он трансформировался в маленький декоративный убор, который имел чисто декоративную функцию. Изначально калфак был трикотажный, тканевый, достигал до 50-70 сантиметров длиной, его украшали как по периметру самой лопасти, которая опускалась на спину девушки, женщины, так и по очелью. Со временем калфак начал уменьшаться, то есть уже к концу XIX- началу XX века он мог достигать высотой не более 10-12 сантиметров, это уже был чисто декоративный элемент. Однако, выходя на улицу, девушка не выходила в одном калфаке, даже будучи незамужней девушкой, все равно закрывали волосы. Но чем старше была женщина, тем более покрытой было ее тело. Вспоминая фотографии начала XX века, мы часто задаемся вопросом, то есть, нам исследователи и ученые говорят, что девушки покрывали, но мы видим фотографии, что у девушек и у женщин не покрыта голова. Однако необходимо учитывать тот момент, что эти фотографии были для домашнего использования. Эти фотографии не отражают действительность, которая была на улице. То есть, это постановочные фотографии, которые вряд ли мог кто-то увидеть. То есть, это были фотографии для семейного пользования и там, скорее всего, девушки, женщины, они были хоть и, может быть, в нарядной, праздничной одежде, но не в уличной. То есть, этот факт необходимо учитывать. Рассказывая о традиционной одежде, необходимо учесть и тот момент, что вообще, народная культура, как таковая, касаясь не только татар, так же финно-угорских, славянских народов, проживающих на нашей территории, не подразумевает не покрытые головы замужней женщины. В традиционной культуре женщине, выйдя замуж, уже не разрешалось не покрывать себе голову. Это было характерно для девочек, девушек, еще не замужних. Например, сравнивая народный костюм финно-угорских народов, можем уже обратить внимание, например, у марийцев, удмуртов свадебный костюмный комплекс заключается в том, что у девушки практически полностью закрыта сама голова, а так же временами может закрыто быть и само лицо. И уже после самого замужества девушка, уже не девушка, а замужняя женщина не позволяла себе выходить на улицу с непокрытой головой. А у татар в связи с религией, с Исламом это было в чуть более гипертрофированной форме. Соответственно, выходя на улицу, закрывали не только голову, но при этом закрывали, старались закрывать плечи, руки, временами и само лицо. Следовательно, женский костюмный комплекс отличался от того, какой он был дома, в кругу семьи, и от того, какой он был на улице или в обществе. Возвращаясь к головному убору, необходимо указать на то, что головной убор был разный. Девичий головной убор – такыя был наиболее открытый. Это мог быть кусок ткани, который повязывался, формируя шапку, либо полноценный калфачок. Женщина, именно Казанские татары, носила калфак в домашнем обиходе, на улице покрывала голову. Наиболее покрытая часть головы и тела была, конечно же, у пожилых женщин. Это у нас орпек покрывало, оно напоминает собой большой треугольный платок, который достигал диаметра до полутора – двух метров. Чем богаче, чем более праздничнее был платок, тем более он украшался. То есть, по очелью он мог украшаться. Что такое очелья? Это верхняя часть, находится над лбом. Украшалось либо позументными лентами, либо вышивками, пайетками, так же украшение могло быть по всему периметру, либо по углам этого платка, то есть, по тем местам, которые могли быть открытыми. То есть, женщина, покрывая себя, она выпускала с двух сторон эти углы, которые могли быть только украшенными. Поверх орпек надевалась камчак бүрек. Это мы можем встретить и в музейных коллекциях, там сохранились подобные головные уборы, так же есть ряд фотографий, на которых представлена женщина пожилого возраста в орпек и камчак бүрек. Говоря о мужском костюме, то, наверное, он был наиболее унифицированный. То есть городская культура безусловно повлияла, это вело к упрощению так, например, к концу XIX века в городе практически отказались от штанов широким шагом, могли использовать брюки европейского покроя. Могли надевать камзол, но практически это не использовали, то есть, все- таки европейско-русская мода все-таки влияла, особенно на татарскую интеллигенцию. Наиболее традиции сохранились конечно же на селе, так, говоря о женском костюмном комплексе, необходимо заметить, что если в городе уже к концу XIX- началу XX века все-таки был наиболее в обиходе стиль модерн, то есть это отрезное платье по линии талии с турнюром, то на селе был более простой вариант. Хотя уже к концу XIX- началу XX века туник образная рубаха практически выходит из обихода. Более ранние костюмные комплексы, особенно сельские, они сшиты из домотканой ткани, то есть, это лён, который выращивался в домашних условиях. Из него потом ткали, красили ткани, до красителей химических, использовали природные красители. Это различные коренья, растения, соответственно, цвета были более приглушенные. То есть, это краснокирпичный цвет, синий, белый. Уже с появлением химических красителей, тут появляется многоцветие, причем многоцветие во всех его проявлениях, это практически все цвета радуги. Татарские женщины любили цвета, они использовали их, особенно в вышивке. Но существует одна большая проблема: к сожалению, химические красители того периода были очень нестойкие и, например, для наших современников в этом заключается проблема, потому что они очень линяют. Их невозможно почистить, потому что они настолько въедаются в другие ткани, даже, например, хранясь просто в музее чуть повышается влажность и все эти красители просто опускаются ниже. То есть, практически портя и остальные вещи. Но тогда, я думаю, над этим не задумывались, то есть появились химические краски, их активно использовали, причем покупали на ярмарках, вышивали, для девушки было естественно делать приданное самой. То есть, она вышивала, как и предметы быта различные занавеси, так же одежду себе и, безусловно, подарок будущему супругу. Одним из таких подарков это были свадебные онучи, которые дарились жениху, мужу и во время свадебного обряда он их надевал и выпускал поверх кожаных сапог. Они украшались обильно вышивкой растительного характера. Могли вышиваться как золотыми нитями, так и хлопчатобумажными, либо шёлковыми нитями, окрашенными химическими красителями. К тому же, необходимо учесть такой момент, что вообще производство праздничной одежды оно было достаточно дорогим. Ряд исследователей замечало, что для того, чтобы одеть свою супругу татарами тратилось достаточно большое количество денег. Например, тот же самый калфак, который украшался жемчужной вышивкой, пайетками, различными камнями, камзол, рубаха-платье — все это активно украшалось, причем покупались дорогие шёлковые ткани, носились они долго, то есть это было одно-два платья, которое носилось не один год. Та же самая кожаная обувь с кожаной мозаикой, это было тоже достаточно дорогое удовольствие. Украшения различные, это серьги, перевязи, так же накостные украшения – всё это в основном делалось из серебра, украшалось различными камнями. Серебро могло быть как естественного цвета, так и покрашено сверху золотом. То есть она была золотистого цвета, но основа была серебряная. Таким образом, необходимо заметить, что традиционный татарский костюм – это всё-таки богатый костюм. Конечно же, в повседневной жизни, особенно в селе, это были более простые ткани. Ткани могли быть, как и природные, то есть, сшитые и изготовленные на собственном, домашнем производственном станке, так и покупные. То есть, с появлением хлопчатобумажной ткани, так же стали активно использовать в обиходе. К середине XIX века и к концу XIX века всё-таки, говоря о традиционной одежде, это одежда цветная. То есть, даже одежда домашняя, туник образные рубахи, они были цветные. Домоткань, она ткалась из неокрашенного льна, а впоследствии они окрашивались. Ткачество было как простое, так и браное, которое характерно не только для татар, но так же и финно-угорских, славянских народов, так и закладное. Закладное ткачество — это конечно же всё-таки ткачество, характерное для тюркских народов. Закладное ткачество активно использовалось в изготовлении полотенец, которые были как для домашнего обихода, так и для подарка будущему мужу. Цвета могли быть разные, то есть если браное ткачество — это в основном бело-красное, белая основа красный узор, то закладное ткачество — это использование разнообразных цветов. То есть говорить, что там было только красное, либо только жёлтое нельзя. Закладной узор мог быть практически любого цвета, который был доступен хозяйке.
